Trong hoạt động kinh doanh, việc hiểu rõ khái niệm, phân loại và mối liên hệ giữa tài sản và nguồn vốn không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm vững các thông tin cần thiết, đồng thời cung cấp những kiến thức thực tiễn áp dụng trong quản lý doanh nghiệp.

1. Tài sản là gì?

1.1. Khái niệm

Tài sản là nguồn lực có giá trị thuộc quyền sở hữu hoặc kiểm soát của cá nhân, tổ chức, hoặc doanh nghiệp, được sử dụng để mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai. Tài sản tồn tại dưới hai hình thức chính: vật chất và phi vật chất, đóng vai trò quan trọng trong mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh.

​1.2. Phân loại tài sản

Dựa vào thời gian chuyển đổi thành tiền hoặc thời gian sử dụng, tài sản được chia thành hai loại chính: tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
Tài sản ngắn hạn
Đây là các tài sản có khả năng chuyển đổi thành tiền mặt hoặc được sử dụng trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh.
Các loại tài sản ngắn hạn bao gồm:
   - Tiền và các khoản tương đương tiền: Bao gồm tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng (gồm cả Việt Nam đồng và ngoại tệ), và các khoản có giá trị tương đương tiền như tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn gốc không quá 3 tháng.
   - Đầu tư tài chính ngắn hạn: Đây là các khoản đầu tư nhằm mục đích kiếm lời trong thời gian ngắn (dưới 1 năm), bao gồm cho vay ngắn hạn, chứng khoán kinh doanh như cổ phiếu, trái phiếu, công cụ tài chính khác có khả năng bán lại trong ngắn hạn và các khoản tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn trên 3 tháng nhưng dưới 1 năm.
   - Các khoản phải thu ngắn hạn: Là các khoản doanh nghiệp có quyền thu hồi trong vòng 12 tháng, bao gồm khoản phải thu của khách hàng, khoản trả trước cho người bán và các khoản phải thu khác như tiền tạm ứng cho nhân viên, bồi thường bảo hiểm doanh nghiệp hoặc các khoản đặt cọc, ký quỹ thực hiện hợp đồng.
   - Hàng tồn kho: Bao gồm hàng hóa, nguyên vật liệu, hàng mua đang đi đường, công cụ dụng cụ còn lưu kho, chi phí sản xuất kinh doanh dở dang, hàng gửi đi bán và thành phẩm công ty sản xuất.
   - Tài sản ngắn hạn khác: Những khoản khác được xếp vào tài sản ngắn hạn như thuế giá trị gia tăng còn được khấu trừ và chi phí trả trước để được cung cấp hàng hóa, dịch vụ trong thời gian không quá 12 tháng.

Tài sản dài hạn
Tài sản dài hạn là những tài sản có thời gian sử dụng hoặc nắm giữ trên một năm, phục vụ mục đích kinh doanh lâu dài.
Các loại tài sản dài hạn bao gồm:
   - Tài sản cố định:  là những tài sản có giá trị lớn (trên 30 triệu đồng) và thời gian sử dụng dài. Tài sản này tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh và bị hao mòn dần trong quá trình sử dụng. Tài sản cố định bao gồm:
      + Tài sản cố định hữu hình: Các tài sản có hình thái vật chất cụ thể như nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn, cây cối lâu năm và thiết bị chuyên dụng cho quản lý.
      + Tài sản cố định vô hình: Các tài sản không có hình thái vật chất cụ thể như quyền sử dụng đất, bản quyền, bằng sáng chế, thương hiệu, nhãn hiệu hàng hóa, phần mềm máy tính và giấy phép khai thác, chuyển nhượng.
   - Đầu tư tài chính dài hạn: là những khoản đầu tư nhằm mục đích kiếm lời trong dài hạn, bao gồm:
      - Cho vay dài hạn.
      - Góp vốn liên doanh dài hạn.
      - Đầu tư vào công ty con và công ty liên kết.
  - Các khoản phải thu dài hạn: bao gồm các khoản có thời gian thu hồi trên một năm, như:
      - Khoản phải thu khách hàng dài hạn.
      - Trả trước cho người bán dài hạn.
      - Khoản thu nội bộ dài hạn.
      - Khoản phải thu từ các hợp đồng cho vay dài hạn.
  - Bất động sản đầu tư là bất động sản nắm giữ nhằm mục đích kiếm lời trong tương lai, bao gồm nhà cửa cho thuê và đất mua chờ tăng giá để bán.
  - Tài sản dài hạn khác bao gồm những tài sản dài hạn không thuộc các nhóm trên như: chi phí trả trước dài hạn, chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang, các khoản nhận ký quỹ, ký cược dài hạn.

2. Nguồn vốn doanh nghiệp là gì?

2.1. Khái niệm

Nguồn vốn doanh nghiệp là tổng hợp các nguồn lực tài chính doanh nghiệp huy động để hình thành và duy trì tài sản phục vụ hoạt động kinh doanh. Nguồn vốn phản ánh trách nhiệm tài chính của doanh nghiệp với các bên liên quan.

2.2. Phân loại nguồn vốn

2.2.1. Nợ phải trả

Nợ phải trả là nguồn vốn hình thành từ các khoản vay, nghĩa vụ tài chính mà doanh nghiệp phải thanh toán trong tương lai. Đây là phần vốn doanh nghiệp huy động từ bên ngoài.
Nợ phải trả được chia thành nợ ngắn hạn và nợ dài hạn:
  - Nợ ngắn hạn: Thời hạn thanh toán dưới 1 năm, gồm vay ngắn hạn, nợ lương, thuế VAT.
  - Nợ dài hạn: Thời hạn thanh toán trên 1 năm, như vay ngân hàng dài hạn, trái phiếu doanh nghiệp.

2.2.2. Vốn chủ sở hữu

Vốn chủ sở hữu là phần tài sản còn lại của doanh nghiệp sau khi trừ đi các khoản nợ phải trả. Đây là giá trị thực phản ánh quyền sở hữu của các cổ đông hoặc chủ sở hữu đối với tài sản doanh nghiệp và được xem là nguồn vốn tự có của doanh nghiệp. Vốn chủ sở hữu gồm:
   - Vốn góp của chủ sở hữu: Số tiền hoặc tài sản góp vốn từ cổ đông.
   - Lợi nhuận giữ lại: Lợi nhuận sau thuế chưa chia, dùng để tái đầu tư.
   - Các quỹ khác: Như quỹ dự phòng, quỹ phát triển kinh doanh. 

3. Mối liên hệ giữa tài sản và nguồn vốn

Tài sản và nguồn vốn luôn cân đối với nhau trong các báo cáo tài chính, biểu thị qua phương trình:

Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn.

- Tài sản phản ánh việc sử dụng vốn để đầu tư, vận hành.
- Nguồn vốn thể hiện cách doanh nghiệp huy động vốn từ chủ sở hữu và các bên thứ ba.

Sự cân bằng này giúp doanh nghiệp đánh giá cơ cấu tài chính, đảm bảo tính ổn định và giảm thiểu rủi ro tài chính. Khi tỷ trọng nợ quá cao, doanh nghiệp dễ đối mặt với nguy cơ mất cân đối thanh toán. Ngược lại, vốn chủ sở hữu lớn mang lại nền tảng tài chính vững chắc.

4. Kết luận