Thông tư 81/2019/TT-BTC về quản lý rủi ro trong nghiệp vụ hải quan không những giúp bảo đảm an ninh thương mại và tạo thuận lợi thương mại mà còn tạo ra môi trường thương mại và đầu đầu tư hấp dẫn hơn, dễ dự đoán hơn, tập trung kiểm tra tốt hơn các lô hàng có rủi ro cao.
Đây là một nhận định được đưa ra tại hội thảo “Phổ biến nội dung của Thông tư 81/2019/TT-BTC và lấy ý kiến dự thảo Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp (DN) tuân thủ pháp luật hải quan” do Tổng cục Hải quan và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp tổ chức ngày 12/11 tại Hà Nội.
Ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho biết, thực hiện các nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia của DN, năm 2019, Tổng cục Hải quan đã xây dựng, hoàn thiện cơ chế đánh giá tuân thủ đối với 4 nhóm đối tượng thuộc người khai hải quan và nhóm DN kinh doanh kho bãi cảng.
Tháng 11/2019, Tổng cục Hải quan đã tham mưu trình Bộ Tài chính ký ban hành Thông tư số 81/2014/TT-BTC quy định quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan với nhiều điểm mới quan trọng có tác động đến hoạt động của DN.
Cụ thể, lãnh đạo Tổng cục Hải quan nêu 5 điểm mới đáng chú ý của Thông tư này.
Điểm mới đầu tiên và quan trọng nhất, là bổ sung thêm đối tượng đánh giá tuân thủ pháp luật, cũng như đánh giá mức độ tuân thủ đối với người khai hải quan. Trước đây, tại Quyết định 464/QĐ-BTC ngày 29/6/2015) của Bộ trưởng Bộ Tài chính về quy định quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan, đối tượng điều chỉnh chỉ là DN hoạt động xuất nhập khẩu (XNK), quá cảnh. Hiện nay, để thống nhất với quy định tại Điều 17 Luật Hải quan, Điều 13, Điều 14, Điều 15 Nghị định 08/2015/NĐ-CP, Thông tư 81 bổ sung đối tượng áp dụng là người khai hải quan bao gồm bốn nhóm đối tượng: DN hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; đại lý làm thủ tục hải quan; DN cung ứng dịch vụ bưu chính quốc tế, DN cung ứng dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế; chủ phương tiện, người được chủ phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh ủy quyền (đường biển, đường bộ, hàng không, xe lửa); hoạt động XNK là DN kinh doanh kho.
Điểm mới thứ hai, cơ quan hải quan công khai tiêu chí phân loại mức độ tuân thủ, mức độ rủi ro người khai hải quan và kết quả phân loại mức độ tuân thủ của người khai hải quan (trước đây thuộc chế độ mật) để DN nắm và thực hiện, tránh được sai sót, vi phạm trong quá trình làm thủ tục hải quan.
Điểm mới thứ ba, phân loại mức độ tuân thủ được phân loại thành 5 mức, trong đó, có đánh giá phân loại theo một mức độ tuân thủ và công khai để DN nắm bắt thực hiện. Việc phân loại như trên nhằm phân loại đánh giá tuân thủ được chính xác hơn. Đồng thời, qua đó hình thành cơ chế quản lý chặt chẽ và có hiệu quả.
Điểm mới thứ tư, phân loại mức độ rủi ro của người khai hải quan được phân thành 9 hạng. Bổ sung 2 mức độ rủi ro trong phân loại mức độ rủi ro người khai hải quan nhằm phân loại được chính xác hơn và linh hoạt trong cách thức áp dụng các chính sách và biện pháp quản lý đối với từng loại, hình thành cơ chế tạo thuận lợi và quản lý chặt chẽ, có hiệu quả đối với từng mức độ rủi ro.
Điểm mới thứ năm, phân loại mức độ rủi ro trong hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh gồm 3 mức: cao, trung bình, thấp để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp với từng mức độ rủi ro.
Tại hội thảo, đại diện Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan) cho biết, dự án tạo thuận lợi thương mại do USAID tài trợ đã giúp Tổng cục Hải quan cải tiến hệ thống quản lý rủi ro, bảo đảm các bên liên quan sẵn sàng thực hiện và tuân thủ các quy định mới về quản lý rủi ro trong nghiệp vụ hải quan. Tuy nhiên, cơ quan hải quan lưu ý, không ít DN thường bỏ qua không phối hợp đầy đủ để cung cấp toàn diện thông tin hồ sơ DN, khiến quá trình thu thập thông tin đánh giá của cơ quan hải quan gặp khó khăn.
Do đó, các DN cần có nhận thức đầy đủ hơn về việc cung cấp thông tin hồ sơ cho cơ quan hải quan. Điều này nhằm giúp cơ quan hải quan đánh giá đúng, chính xác về mức độ tuân thủ, mức độ rủi ro. Từ đó, áp dụng đúng biện pháp kiểm tra hoặc áp dụng biện pháp ưu đãi, tạo thuận lợi trong kiểm tra hải quan.
Những hành vi vi phạm pháp luật, dù là chủ quan hay khách quan, đều được cơ quan hải quan cập nhật đưa vào hệ thống xem xét và đánh giá mức độ tuân thủ của DN. Vì vậy, đại diện Hải quan khuyến nghị, các DN cần quan tâm và thực hiện kiểm soát nội bộ đầy đủ, nhằm hạn chế và chấm dứt các hành vi có thể dẫn đến vi phạm hoặc bị xử lý vi phạm… Đại diện đối tác hỗ trợ, ông Bradley Bessire, Phó Giám đốc quốc gia, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đánh giá, Thông tư 81/2019/TT-BTC giúp bảo đảm an ninh thương mại và tạo thuận lợi thương mại mà còn tạo ra môi trường thương mại và đầu đầu tư hấp dẫn hơn, dễ dự đoán hơn, tập trung kiểm tra tốt hơn các lô hàng có rủi ro cao.
USAID cũng hỗ trợ Tổng cục Hải quan xây dựng một Chương trình mới về hỗ trợ DN tự nguyện tuân thủ pháp luật. Đại diện USAID cho rằng, việc khuyến khích và khích lệ tuân thủ tự nguyện là rất quan trọng để thúc đẩy an ninh và vị thế của thương mại Việt Nam trên toàn cầu. Chương trình này sẽ bổ sung và hỗ trợ cho công tác áp dụng quản lý rủi ro trong nghiệp vụ hải quan. Khi được thực hiện, Chương trình này sẽ hướng dẫn và trao cho DN những công cụ để họ tự đánh giá và nâng cao năng lực tuân thủ các quy định hải quan, từ đó góp phần giảm bớt thời gian và chi phí thương mại.
Tại hội nghị, nhiều DN đã nêu những khó khăn, vướng mắc liên quan đến các vấn đề thực thi quản lý rủi ro trong quản lý hải quan về các hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, các vấn đề kỹ thuật nghiệp vụ quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan… Những vướng mắc, khó khăn của các DN nêu ra tại hội thảo đã được lãnh đạo Tổng cục Hải quan đã trả lời, giải đáp cụ thể, với các kiến nghị của DN, đại diện cơ quan hải quan khẳng định sẽ có văn bản hướng dẫn kịp thời, nhằm tạo thuận lợi nhất cho các DN.