Chính sách bỏ thuế khoán từ năm 2026 mở ra cơ chế quản lý thuế mới với hộ kinh doanh, đi kèm yêu cầu minh bạch và tuân thủ chặt chẽ hơn.

Từ ngày 1.1.2026, cơ chế thuế khoán đối với hộ kinh doanh chính thức bị bãi bỏ, thay bằng hình thức kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Đây được xem là bước ngoặt trong quản lý thuế, hướng tới minh bạch và công bằng hơn.

Khi thời điểm áp dụng đang đến gần, không ít hộ kinh doanh vẫn băn khoăn: Sẽ phải nộp những loại thuế nào, nghĩa vụ ra sao và rủi ro gì nếu làm không đúng quy định?

Thuế khoán chấm dứt, bước chuyển trong quản lý hộ kinh doanh

Trong nhiều năm, thuế khoán được áp dụng nhằm đơn giản hóa thủ tục cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Tuy nhiên, cơ chế này bộc lộ nhiều hạn chế như khó phản ánh đúng doanh thu thực tế, thiếu minh bạch và dễ phát sinh thất thu ngân sách.

Theo định hướng cải cách hệ thống thuế đã được Quốc hội thông qua, từ ngày 1.1.2026, cơ chế thuế khoán sẽ không còn được áp dụng. Thay vào đó, hộ kinh doanh sẽ thực hiện kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế phát sinh, tương tự phương thức quản lý đối với doanh nghiệp quy mô nhỏ.

Từ ngày 1.1.2026, thuế khoán chính thức bị bãi bỏ, hộ kinh doanh chuyển sang kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Đồ hoạ: Song Anh

Việc thay đổi này nhằm bảo đảm công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

Cơ chế thuế mới với hộ kinh doanh từ năm 2026

Theo quy định hiện hành và định hướng chính sách đang được triển khai, khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế đối với hai sắc thuế chính:

Cơ chế thuế mới với hộ kinh doanh từ năm 2026, trong đó thuế khoán bị bãi bỏ, thay bằng hình thức kê khai theo doanh thu thực tế. Đồ hoạ: Song Anh

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được tính theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu, tùy theo lĩnh vực hoạt động của hộ kinh doanh. Việc áp dụng mức thuế suất cụ thể sẽ căn cứ vào quy định chi tiết tại các nghị định, thông tư hướng dẫn do cơ quan có thẩm quyền ban hành.

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với hộ kinh doanh được xác định trên cơ sở doanh thu, phản ánh thu nhập thực tế phát sinh trong quá trình kinh doanh.

Các mức thuế suất cụ thể theo từng ngành nghề sẽ tiếp tục được quy định chi tiết trong văn bản hướng dẫn khi chính sách chính thức có hiệu lực.

Ngưỡng doanh thu và nghĩa vụ thuế

Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm được miễn thuế GTGT và thuế TNCN. Từ ngưỡng này trở lên, hộ kinh doanh phải:

- Thực hiện kê khai thuế theo quy định

- Nộp đầy đủ các khoản thuế phát sinh

- Tuân thủ chế độ hóa đơn, chứng từ theo hướng dẫn của cơ quan thuế

Đây là điểm khác biệt căn bản so với cơ chế thuế khoán trước đây, khi mức thuế chủ yếu được ấn định cố định theo năm.

Không xuất hóa đơn điện tử, hộ kinh doanh có thể bị xử phạt nặng

Cùng với việc bỏ thuế khoán, việc sử dụng hóa đơn điện tử sẽ được quản lý chặt chẽ hơn. Theo quy định, các hộ kinh doanh có doanh thu lớn hoặc phát sinh giao dịch thường xuyên bắt buộc phải lập hóa đơn khi bán hàng, cung cấp dịch vụ.

Từ 2026, hộ kinh doanh bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử; vi phạm có thể bị xử phạt, truy thu và áp dụng biện pháp cưỡng chế theo quy định. Đồ hoạ: Song Anh

Trường hợp không lập hóa đơn, kê khai thiếu doanh thu hoặc chậm nộp hồ sơ thuế, người nộp thuế có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, truy thu số thuế còn thiếu, thậm chí áp dụng các biện pháp cưỡng chế như trích tiền từ tài khoản, ngừng sử dụng hóa đơn.

So với giai đoạn trước, công tác quản lý thuế từ năm 2026 được đánh giá là chặt chẽ hơn, đòi hỏi hộ kinh doanh phải chủ động tuân thủ quy định thay vì trông chờ vào cơ chế thuế khoán như trước đây.

Hộ kinh doanh dễ vướng rủi ro khi bỏ thuế khoán nếu không chuẩn bị sớm

Theo khuyến nghị của cơ quan chuyên môn, ngay từ thời điểm này, hộ kinh doanh nên chủ động rà soát lại doanh thu, tập thói quen ghi chép sổ sách, tìm hiểu quy định về hóa đơn điện tử và nghĩa vụ kê khai thuế.

Việc chuẩn bị sớm không chỉ giúp tránh rủi ro bị xử phạt khi chính sách có hiệu lực mà còn giúp hoạt động kinh doanh minh bạch, ổn định và bền vững hơn trong dài hạn.

Việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là bước đi quan trọng trong cải cách chính sách thuế, hướng tới quản lý minh bạch và công bằng hơn. Tuy nhiên, đi cùng với đó là trách nhiệm lớn hơn đối với hộ kinh doanh trong việc kê khai, nộp thuế đúng quy định.

Nắm rõ quy định, hiểu đúng nghĩa vụ và chủ động thích ứng sẽ là yếu tố quyết định để hộ kinh doanh không rơi vào thế bị động khi chính sách mới chính thức có hiệu lực.